Eins og rjśpur viš staur

Žeir sem žekkja til hvernig peningar og vextir vinna vita aš žetta er bara sandkassaleikur hjį Sešlabanka Ķslands. Einhver sżndargjörningur sem bķtur lķtiš sem ekkert į - ekkert frekar en loforšsręša ķslensks stjórnmįlamanns ķ vķnsmökkun.

Žetta bķtur lķtiš į mešan verštryggingin er til stašar sem og gjaldeyrishöft. Flestir ķ dag eru ekki aš taka lįn nema til žess aš jafna sig eftir hruniš 2008 - sem var fyrirsjįanlegt hjį žeim sem vildu sjį!

VaglaskógsrjśpaHįir vextir eru męlikvarši į žvķ hversu lélegur gjaldmišillinn er. Verštrygging er ķ raun "tryggingarauki" fyrir žį sem vita aš žaš er ekki hęgt aš ganga aš vöxtum vķsum til tryggingar.

Best vęri aš hafa engar vķsitölutryggingar og lįta vaxtastig rįša feršinni. Žį gętu žessir vextir virkaš į móti veršrżrnun krónunnar. Ef žaš er of mikil žensla įn framleišsluaukningar ķ samfélaginu žį er hęgt aš hękka vexti og žaš bķtur. Ef žaš er samdrįttur žį er hęgt aš lękka žį nišur.

Žaš rżrnar allt ķ lķfinu. Žaš er ekki hęgt aš ganga aš žvķ gefnu aš allt haldi veršmęti sķnu. Manneskja eldist og deyr. Vatn gufar upp. Jįrn vešrast. Rafmagn leišir śt. Svona mętti lengi telja. Ef peningar eru įvķsun į veršmęti (vinnustundir, vatn, jįrn eša rafmagn) žį er ešlilegt aš įlykta sem svo aš žeir hljóti aš rżrna lķka. Peningar eru ekkert annaš en įvķsun į veršmęti sem einhver manneskja hefur lįtiš af hendi.

Žaš er óöruggt aš eiga peninga. Žeir byggjast alltaf į žvķ aš einhver vilji taka viš žeim og geti notaš žį įfram. Žaš halda žvķ margir fram aš ef verštrygging veršur tekin śr umferš hér į landi žį muni žaš bitna į lķfeyrissjóšskerfinu. Žaš er ķ grundvallaratrišum rétt enda er ekkert lögmįl jöršinni sem segir aš allt muni endast órżrnaš aš eilķfu. Besti lķfeyrissjóšur allra er yngra duglegt fólk sem heldur samfélaginu gangandi og borgar skatta.

Ķslensk verštrygging og lķfeyrissjóšskerfiš hér į landi er aš mķnu mati eitt mesta pżramķdasvindl ķ heiminum. Žaš byggist į žvķ aš stöšugt er veriš aš greiša ķ žaš en fįir śtvaldir njóta góšs af žvķ - mest öll veršmętasöfnunin er étin upp af įkvešnum einstaklingum ķ rauntķma. Žessi gagnrżni mķn į ekki viš gegnumstreymiskerfi eša lķfeyrissjóš opinberra starfsmanna.


mbl.is Sammįla um vaxtalękkun
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Jślķus Björnsson

CPI neytendaveršvķsir kom fram fyrir įratugum, eins og nafniš bendir til rétt žżtt leišbeinir hann neytendum frjįls markašar um aš velja į milli hinna mörgu meint vķsa einkabanka ķ frjįlsri samkeppni.  Til žessa aš skilja žetta fyrir žį sem hafa alist ķ efnahagslega vanžroskušu landi  sķšust 80 įr vegna tossa mannaušs ekki vegna offjölgunar hrįefna eša orkuleysis eins og vķšast annarsstašar gildir um develloping countries, žį žżšir žetta ekki consumption prize number. 

Žessi gamla žżšingarvilla er oršin samgróinn heilaforriti flestra eyjaskeggja sem gerir žaš aš verkum aš žeir eru aušveld brįš erlendum lįnahįkörlum, sem geta veriš ķ formi Rķkisstjórna, Rķkra einstaklinga og fjölskylda og lįnstofnanna.

Nefndu mér ein sem trśir žvķ ekki aš neysluvķstala žżši CPI į erlendum mįlum.

Vitlaus forsenda  endar oftast ķ röngum įlyktunum žótt žęr séu rökrétt dregna eins og sér Ķslenska lögfręšin og hagfręšin hefur margt oft sannaš fyrir žeim vinna meš orginalinn.

Žegar tveir semja um stórt lįn žį er ekki byrjaš aš tala um prósentur heldur um upphęšir og lįnstķma ef hann er langur. Žetta eru mjög algengir višskiptahęttir hjį žeim meiri hįttar. Mjög einfaldir og alls ekki kenndir ķ Hįskólum.

Ķ stórborgum Borgum erlendis žęr elstu mörg žśsund įra  hafa flestir frjįlsir einstaklingar samiš um eitt slķkt lįn og žess vegna berst reynslan frį foreldrum til nišjanna.      

Hér vantar almennt žessa reynslu  og žess vegna eru hlutirnir hér eins flóknir og hęgt er ķ fjįrmįlum. Ķslendingar žekkja ekkert nema skammtķma įhęttu višskipta lįn.

Hefšin eru sś aš stóru og öruggu lįnin eru ódżrust aš aš mati alžjóša samfélagsins eru žau langtķma efnahagsgrunnurinn ķ sjįfum sér.

1. Vešréttar lįn hinna frjįlsbornu vegna kaupa į fyrsta heimili meš 30 įra lįnstķma eša venjulegri starfsęfi lengst af.   Frjįlsir eru žeir sem ekki eru skuldbundnir til ęviloka. Žetta var lengst af millistéttarborgar ķ Stórborgum hernašar rķkjanna. Svo sumir minna Dönsku forfešra.  Žessi stétt taldi nś ekki til nema um 20% -30% manfjölda stórborganna fyrir hundraš įrum, fyrir daga fjöldaframleišslu og tölvu minnisbanka sem geršu flest störf óžörf nema atvinnuleitanda til samanburšar.

 Vķkjum nśna aš stóra örugga starfsęvislįninu. Segjum žaš 10.000.000 pund [getur veriš hvaša mynt sem er]  žį er leiga sķšustu aldirnar fyrir slķkt öruggt lįn 2.000.000 til 3.000.000 pund. Žaš er 20% -30% af ašallįns höfušstól [stóll er kyrr og heldur upp ķ hausi žess sem hugsar] principal Capital: žaš er lįnsfjįrhęšinn  hér 10.000.000 pund. 

2.000.000 er venjulegu lįmarks  grunnvaxtahöfušstóll  initial interest capital.

Žetta mišaš viš engan innblįstur inflation [žaš er flęši peninga sem engin veš eru fyrir er lķkt viš loft sem engin lög ętlast til  aš greitt sé fyrir ķ žroskušum efnahagslegum skilningi]  er raunskuldin 12.000.000 sem į aš greiša vanalega į 30 įrum meš jafnri skiptinu 33.333 pund 30 sinnum įrlega eša 360 sinnum mįnašarlega.  Alžjóšlega lögfręšilega er ennžį ķ dag  litiš į žetta sem 360 smįlįn  hvert meš sinn gjaldaga.

Fljótt įttušu lįnarar sig į žvķ aš veršbólga skekkir myndina žaš er minna fęst fyrir 33.333 eftir žvķ sem lengra lķšur aš gjaldaga.

Ef veršbólga er 3 įri į er hśn 90% į 30 įrum  žetta er višmišiš sem 80% menn semja um aš sé fast.  Engin meš fullum viti ķ ljósi reynslunnar ķ semur um meiri veršbólgu leišréttingar eša gerir rįš fyrir aš rķki sitt tapi ķ strķši.

Žetta er nś lykil atriši til aš taka upp evru og hér žarf žvķ rķkja sannarlega sami skilningsžroski og žarf ef į aš taka mark į ašildar ķ ķ svo stórum grunn lįnflokki. Ef žjóš vill aš sé borin viršing fyrir sér hefur hśn efni į žvķ aš hżsa sķna žegna įn erlendrar lįntöku.

Žar sem aš fyrsti gjalddagi rżnar minnst og fyrsti mest er hęgt aš reikna śt aš um 60% veršbóta įlagning [ekki 90% nęgi].

Žį er heildar umsaminn  lögleg skuld komin bįšir hafa fullt vit į žvķ sem žeir sömdum og samningur ógnar ekki stöšugleika heildarinnar til langframa.

Viš erum aš tala um 18.000.000 pund alls. Jafnskipt 50.000 pund į mįnuši.

Žetta eru hin almennu verštryggšu jafngreišslu lįn ķ efna hagslega žroskušu borgrķkjum frį upphafi.

80% neytenda į frjįlsum markaši einkennist af vali og gęšum velur fasta ešlilega vertryggša upphęš.

Žį reiknast raunvextir ķ loka lįns sem heildar umsamdir vextir 8.000.000  aš frįdregum veršbóta leišréttingum.  

20% neytenda velja breytilega žaš er vextir taka miš aš veršlagi įhvejum gjalda og žį er raunvaxtakarfan žekkt fyrir fram 2.000.000

Žessi skipting 80% į móti 20% gerir žaš verkum aš lįnara vilja frekar aš veršbólga sé minni en samiš var um heldur en hitt.

Hinsvegar vilja 80% neytenda višhalda eftirspurn sem skapar vinnu og tekjur til aš borga aš raunvirši sem minnst ķ lokin. Mestur hluti veršbólgu įhęttuvaxtanna greišist nefnilega fyrst.

Žetta er mjög ešlilegt, višhald eykst eftir žvķ sem į lķšur og nįmskostnašur barna sem eiga aš standa sig kostar sitt [sumar žjóšir gera kröfur um langan vinnudag ķ nįmi svo langan aš ekki er hęgt aš vinna meš nįmi].

Žannig aš fljótt koma skammtķma lįnin frį sama neytenda.

City gefur grunnvexti ķ dag  1,79% -1,99% mišaš viš eitt įr hlišsstętt skošana bręšrum sķnum ķ USA žar sem veršbólga erum 3,2% -3,4%  į 30 įrum milli strķša samkvęmt opinberri tölfręši žessara landa.

Žess vegna geta allir fundiš śt aš lįmarks fasti nafnvextir jafngreišslulįna ķ žessum rķkjum er um 4,99% .  Dżrustu heimilin seljast hęgast ef kemur til gjaldžrota ķ žeim litla geira, žar sem žau eru lķka algengust og žvķ fara vextir oft upp ķ 7% fasta mišaš viš tekjur lįntakanda į śtgįfudegi.

Ķslenska negam-lįnakerfiš sem byrjar meš meš lįgum gjöldum fyrst  [kallast neikvęšir vextir ķ samanburši viš alžjóšastašla low start initial interst: teacher rate and lucrative mišaš viš skammtķma įhęttu sjónarmiš og afföll lįnara sem hefur ekki efni į aš eiga žrautavarasjóš: rusl ] mišaš viš neytendaveršvķsi en sannanlega ef veršbólga er hęrri en 3,0% aš jafnaši hękkar heildar umsamda raunvaxtakröfu um 30% į 30 įrum.

Žetta kallast aš svindla į neytenda, beita blekkingum og falsa jafngreišslu lįn fyrir erlendum dómstólum žar sem menn hafa žroskann sem žarf til aš skilja einfaldleikan. Einfalt oftar en ekki virkar erfitt ķ tossa heila. Žaš getur borgaš sig aš žurfa ekki aš vinna meš nįmi. Žaš eru mjög fįir svo greindir um 10% mannkyns sem žurfa ekki aš hafa eins mikiš fyrir hlutunum.      

Skašinn sem svika fjįrmįlgeir stjórnsżslunar hefur valdiš fjölskyldum hér eša höfundar hans, skilnašir og sjįlfsmorš, eignamissir ,.... gerir žaš aš verkum aš erlendir svara ekki svona pakki.   Endurreisa slķkan višbjóš er ekki aš tilögu IMF eins og allir geta kynnt sér į heimasķšu hans. Skżrsla 2005 segir allt sem žarf um tossa hér.   80% eliķtunar erlendis veit aš föst verštrygging er langvarandi hagstęš. Hśn veit lķka allt um negam lįn.

Hśn veit aš neytenda verš vķsir er opinber innlend męling til aš veita vķstölum alvöru einkabanka ašhald. Ekki til aš gera heila žjóša aš skuldžręlum stjórnsżslu elķtu.  

Neysluvķstölu hugtakiš er tilgangur sem helgar mešališ.

Jślķus Björnsson, 8.7.2010 kl. 04:01

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband